De Enkel
Het enkelgewricht maakt beweging mogelijk tussen het onderbeen en de achtervoet en wordt ook wel het bovenste spronggewricht genoemd. Het enkelgewricht bestaat uit drie botstukken. Dat zijn de uiteinden van het onderbeen: het scheenbeen (tibia), het kuitbeen (fibula) en één botstuk uit de achtervoet, het sprongbeen. Het onderste spronggewricht ofwel voetwortelgewricht wordt gevormd door twee gewrichtsvlakken onder het sprongbeen en twee gewrichtsvlakken aan de bovenzijde van het hielbeen.
Een gezond enkelgewricht maakt bewegingen in verschillende richtingen mogelijk. Zo kan de voet 20° omhoog bewegen en 30° naar beneden. Ter hoogte van het onderste spronggewricht kan de voet 30° naar binnen draaien en 20° naar buiten.
Slijtage
Pijnklachten van het enkelgewricht ontstaan doorgaans door slijtage (arthose) van het enkelgewricht. Deze arthrose kan het gevolg zijn van reumatische gewrichtsontstekingen. Arthrose komt ook voor bij vroeger doorgemaakte enkelfracturen, vooral als het fractuur in een afwijkende stand is geheeld. Verder kan er artrose ontstaan na veelvuldig ‘zwikken’ van de enkel waardoor de enkelbanden door onvoldoende werking overrekt zijn (chronische enkelbandinsufficiëntie). Gewoonlijk worden deze pijnklachten eerst conservatief behandeld. Dat wil zeggen met behulp van pijnstillers en een steunzool/aangepaste schoenen of injecties.
Wanneer is een operatie nodig?
Wanneer uw artrose niet reageert op de genoemde behandelingen, zijn er operatieve mogelijkheden. Welke chirurgische behandeling nodig is, zal bijvoorbeeld afhangen van de plaats van de artrose, hoe ernstig het gewricht is aangedaan en de mate waarin u last hebt van de aandoening. Soms is meer dan één soort chirurgische ingreep nodig. De meest voorkomende chirurgische ingrepen bij voet- en enkelartrose zijn:
- Schoonmaken van het gewricht met een zogenaamde kijkoperatie (enkel artroscopie). In een vroeg stadium van de artrose kan deze relatief kleine ingreep verlichting geven. Met kleine speciale apparatuur kan het afwijkende kraakbeen en eventuele benige uitsteeksels in en rondom het gewricht verwijderd worden.
- Vastzetten van een gewricht: artrodese. Deze ingreep heft de functie van het gewricht op door de botten aan elkaar vast te maken. Dit kan zowel als open procedure of door middel van een kijkoperatie. Hoewel het gewricht niet meer normaal te gebruiken is, vermindert de pijn aanzienlijk of verdwijnt. Hierdoor neemt uw bewegingsvrijheid toe.
- Vervangen van het gewricht: enkelprothese. Slechts in sommige gevallen adviseert de orthopedisch chirurg u om het enkel-gewricht te vervangen door een totale enkelprothese. Helaas is het plaatsen van een enkelprothese nog niet zo succesvol als de totale heup – of knieprothese. De gewrichtsprothese kan loslaten of niet naar wens functioneren waardoor er nog een operatie nodig is.